MALO je poznato da je Banjaluka grad dobio ime po tvrđavi Kastel, jer u dokumentima iz 1525. godine stoji da se tvrđava koju su osnovali Rimljani zvala Castel nostro Bagna Luca.Godine 1528. Banja Luka je pala pod tursku vlast, koja je trajala gotovo puna četiri vijeka.Tursko – austrijski sukobi krajem XVII vijeka označavaju kraj tadašnje Banjaluke,a 1918. godine došao je kraj i austrougarske vladavine.Iste godine stvorena je Kraljevina SHS koja ubrzo postaje Kraljevina Jugoslavija. Od tada Banja Luka postaje centar političkog i kulturnog života cijele Krajine, a 1929. godine i glavni grad Vrbaske banovine.U doba Kraljevine Jugoslavije grad se ubrzano razvijao, pogotovo za vrijeme uprave energičnog i preduzetnog Bana Svetislava Tise Milosavljevića, prvog bana tadašnje Vrbaske banovine.Milosavljević je za svega četiri i po godine njegove uprave u Vrbaskoj banovini,izgradio stotine osnovnih škola, mostova, kilometri i kilometri puteva, te su otvorene mnoge privredne, kulturne i sportske institucije i ustanove…
Banski Dvor zajedno sa zgradom Opštine, Palatom Republike i hramom Hrista Spasitelja predstavlja istorijski centar Banja Luke.Crkva Hrista spasitelja predstavlja(arhitektonski) jednu od najljepših i najvećih pravoslavnih građevina na Balkanu.Gospodska Ulica je najpoznatija, najprometnija i svakako najstarija ulica grada Banja Luke.Tomo Radulović, Hercegovac školovan u Dubrovniku, prvi je od njih koji je dobio dozvolu da u gradu otvori trgovinu. Brzo se obogatio i kupio Muslinu baru gde se danas nalazi Gospodska ulica. Prvu jednospratnicu na mjestu zgrade današnje gradske uprave Radulović gradi 1855…. godine, a 1862. godine na početku ulice gradi drugu. Raduloviću je dosadilo što mu u radnju “Albanija” ulaze seljaci, diraju robu, a slabo šta pazare, pa iz revolta na zgradu kači rukom ispisan natpis “Gospodska ulica”. I tu počinje priča o Gospodskoj…
Prije dolaska austrougarske vlasti, ova ulica zvala se Pivarska, jer su trapisti u to vrijeme tu imali točionicu piva.Ulica se zvala Gospodska naprosto zato što što je u njoj živela i radila banjalučka gospoda . Ali ne gospoda samo po imetku , cilindru i štapu , odnosno građanskoj odeći , držanju , navikama i stilu života u tada pretežno seljačkoj Krajini nego i po sistemu vrednosti , pogledu na svet , životnoj filozofiji. Nakon Drugog svjetskog rata,Gospodska ulica dobija naziv koji se zadržao do danas, Ulica Veselina Masleše.Ovaj poznati Banjalučanin rođen je u Gospodskoj ulici.Uz Gospodsku ulicu svakog Banjalučanina vezuju različite uspomene. Korzo, djevoke i prozivke…
Tvrđava Kastel predstavlja istorijsko jezgro grada Banjaluke, mjesto nastanka grada i kroz istorijske epohe okosnicu gradskog razvoja, što potvrđuju najstariji pronađeni ostaci tragova života na Kastelu koji potiču iz neolita i bronzanog doba (2000-1900 p.n.e.). Rimska osvajanja ilirskih teritorija dovela su do stacioniranja rimskih vojnih formacija i za njihove potrebe podizani su vojni logori (castre) na širem području današnje Banjaluke.Kastel je najstariji istorijski kompleks Banja Luke i predstavlja istorijsko jezgro grada koje potiče još iz III vijeka. Tvrđava je locirana u užem centru grada na obalama rijeke Vrbas.Kastel je izgrađen od strane Rimske imperije. U prošlosti, Kastel je bio jako vojničko utvrđenje i štitio je kotlinu Vrbasa od neprijateljskih naleta. U bosanskoj srednjovjekovnoj državi postojao je Vrbaški grad, koji se po jednoj pretpostavci nalazio na mjestu današnjeg Kastela. Tvrđava ali i grad Banja Luka posebno dobijaju na značaju za vrijeme Austro-Ugarsko-Turskih ratova kao važan geostrateški centar.Kastel danas predstavlja mjesto gdje se održavaju mnogi koncerti, festivali, kulturno zabavne i sportske manifestacije…
Banja Luka je dugo slovila kao grad zelenila sa više od deset hiljada stabala, uređenim parkovima, zelenim površinama i čuvenim alejama.Kroz samo središte grada protiče reka Vrbas,koja je pogodna za sportove na vodi kao što su kajak, rafting i sportski ribolov, a specifičan Vrbaski čamac – dajak – daje posebnu atrakciju ovoj rijeci.Hidrocentrala na Vrbasu u Delibašinom selu/opština Banja Luka/, izgrađena 1899. godine, bila je prva na Balkanu i snabdijevala Banju Luku strujom.U gradu su prve sijalice zasvijetlile 27. marta 1899. godine, osam godina prije nego u Zagrebu.Prilikom posjete Banjoj Luci neizostavno je probati gastronomske specijalitete sa menija banjalučkih restorana. Posebno se izdvajaju tradicionalne ljevuše, razne pite, dobra pečenja, ali gastronomska tura se nikako ne može završiti bez “kralja” ove kuhinje – banjalučkog ćevapa, koji se služi u karakterističnim sočnim lepinjama. Svo ovo uživanje u hrani treba početi sa dobrom “krajiškom kapljicom” – šljivovicom, a nakon jela dolazi poznato banjalučko pivo.Mnogo je stvari koje trebate vidjeti ukoliko posjećujete krajišku ljepoticu, jer njene ljepote se ne mogu opisati u jednom tekstu.VIDEO:https://www.youtube.com/watch?v=aGIMUgXlkZY&feature=emb_title
